زندگینامه سردار شهید محمد فرومندی
ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺮوﻣﻨﺪى، دو ﻣﻴﻦﻓﺮزﻧﺪ ﻋﻠﻰ، در ﺧﺮداد ﻣﺎه ﺳﺎل 1336 در ﻣﺤﻠﻪ ﻗﻠﻌـﻪﻛـﺮﻳﻢ اﺳـﻔﺮاﻳﻦ ﻣﺘﻮﻟـﺪ
ﺷﺪ.
ﭘﺪرش ﻣﺮدى زﺣﻤﺘﻜﺶ و ﻛﺸﺎورز ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﺼﻒ ﻋﻤﺮش را ﺑﻪ داﻣﺪارى و ﮔﻠﻪدارى و آﺧﺮ ﻋﻤﺮش را ﺑﻪ
ﻛﺎرﮔﺮى در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﭘﻨﺒﻪﭘﺎكﻛﻨﻰ(ﺣﺎﺟﻰ ﺳﺮاﻧﺪار) ﮔﺬراﻧﺪه ﺑﻮد. وى ﺑﻪ ﻧﻤـﺎز اﻫﻤﻴـﺖ زﻳـﺎدى ﻣـﻰداد.
ﻣﺤﻤﺪ در ده ﺳﺎﻟﮕﻰ اﻳﺸﺎن را از دﺳﺖ داد و از آن ﭘﺲ ﻣﺎدر ﭘﻴﺮش ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺧﺎﻧﻮاده ﺷـﺪ. ﻣﺤﻤـﺪ در
اﻳ ﺎم ﻣﺪرﺳﻪ درس ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ و در اﻳﺎم ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﺎرﮔﺮى ﻣﻰﻛﺮد ﺗـﺎ ﻛﻤـﻚ ﺧـﺮج ﺧـﺎﻧﻮاده ﺑﺎﺷـﺪ. ﮔـﺎﻫﻰ
ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻣﻰﭼﺮاﻧﺪ و ﮔﺎﻫﻰﻣﺰارع ﻣﺮدم را آﺑﻴﺎرى ﻣﻰﻛﺮد. اﻣﺎ درس ﺧﻮاﻧـﺪن را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ ﻫـﺪف
اﺻﻠﻰ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ. دوره اﺑﺘﺪاﻳﻰ را در ﻣﺪرﺳﻪ اﺑﻮاﻟﻌﺒﺎس اﺳﻔﺮاﻳﻦ ﺑﻪ اﺗﻤﺎم رﺳﺎﻧﻴﺪ.
ﻣﺎدرش ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: ﭘﺸﺘﻜﺎر ﺧﻮﺑﻰ داﺷﺖ. ﺗﻜﺎﻟﻴﻔﺶ را اﻧﺠﺎم ﻣﻰداد و ﻧﻴﺎزى ﺑـﻪ اﺟﺒـﺎر ﻧﺪاﺷـﺖ. ﻛﻤﺘـﺮ
ﺑﺎزى ﻣﻰﻛﺮد و ﺑﻴﺸﺘﺮ درس ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ و ﺑﻪ ﺧﻮاﻧـﺪن ﻛﺘـﺎب ﻋﻼﻗـﻪ داﺷـﺖ. در ﻛﺎرﻫـﺎى ﻣﻨـﺰل ﻛﻤـﻚ
ﻣﻰﻛﺮد. وﻗﺘﻰ ﻧﺎن ﻣﻰﭘﺨﺘﻢ، ﻫﻴﺰم ﺟﻤﻊ ﻣﻰﻛﺮد و ﺗﻨﻮر را داغ ﻣﻰﻛﺮد.
دوره ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ را در دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن اﺑﻮﺳﻌﻴﺪ اﺳﻔﺮاﻳﻦ ﺑﺎ اﺧﺬ دﻳﭙﻠﻢ در ﺧـﺮداد ﻣـﺎه ﺳـﺎل 1355 ﺑـﻪ ﭘﺎﻳـﺎن
رﺳﺎﻧﺪ. ﺳﭙﺲ ﮔﺮاﻳﺸﻬﺎى ﺿﺪ رژﻳﻢ در او ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ. ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻬﺎى ﻣﺨﻔﻰ ﺑﻪ ﻣﺸﻬﺪ و ﺳﺎﻳﺮ ﺷﻬﺮﺳـﺘﺎﻧﻬﺎ
داﺷﺖ. ﻛﺘﺎﺑﻬﺎى ﻣﻤﻨﻮع را ﻫﻢ ﺧﻮدش ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻰﻛﺮد و ﻫﻢ ﺑﻴﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻰﻛﺮد.
درﺑﻴﺴﺖ و ﭼﻬﺎرم ﺑﻬﻤﻦﻣﺎه ﺳﺎل 1355 ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺳﺮﺑﺎزى رﻓﺖ. ﺳﻪ ﻣـﺎه اول ﺧـﺪﻣﺖ را در ﭘﺎدﮔـﺎن
ﻟﺸﻜﺮك ﺗﻬﺮان و ﺳﻪ ﻣﺎه دوم را در ﭘﺎدﮔﺎن ﻣﺰداوﻧﺪ ﻣﺸﻬﺪ ﮔﺬراﻧﺪ و آﻣﻮزﺷﻬﺎى ﮔﺮوﻫﺒﺎﻧﻰ دﻳﺪ و ﺑﻌﺪ از
ﺷﺶ ﻣﺎه ﺑﻪ درﺟﻪ ﮔﺮوﻫﺒﺎن ﺳﻮﻣﻰ وﻇﻴﻔﻪ ﻧﺎﻳﻞ ﺷﺪ. ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﭘﺎدﮔﺎن آﻣﻮزﺷـﻰ ﭼﻬـﻞ دﺧﺘـﺮ - ﻣﺮﻛـﺰ
آﻣﻮزش 04 - اﻋﺰام ﺷﺪ. از ﺟﻮ ﺣﺎﻛﻢﺑﺮ ارﺗﺶ رﻧﺞ ﻣﻰﺑﺮد و در اﻧﺘﻈﺎر ﭘﺎﻳﺎن ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻮد. اﻋﻼمیه های
اﻣﺎم(ره) را از اﺳﻔﺮاﻳﻦﻣﻰﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﭘﺎدﮔﺎن ﻣﻰﺑﺮد و ﺷﺒﺎﻧﻪ در آﻧﺠﺎ ﺑـﺎ ﻛﻤـﻚ ﺳـﺮﺑﺎزان ﺗﻜﺜﻴـﺮ و ﻧﻴـﺰ
ﭘﺨﺶ ﻣﻰﻛﺮد.
ﭘﺲ از ﭘﻴﺎم اﻣﺎم(ره) - ﻣﺒﻨﻰ ﺑﺮ ﻓﺮار از ﭘﺎدﮔﺎﻧﻬﺎ و ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺻﻔﻮف ﻣﺮدم - ﺑﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻣـﺎه از
ﺧﺪﻣﺘﺶ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد از ﭘﺎدﮔﺎن ﻓﺮار ﻛﺮد و ﺑﺎ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﺮﺧﺼﻰ ﭼﻬﻞ و ﻫﺸﺖ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺑـﻪ اﺳـﻔﺮاﻳﻦ رﻓـﺖ.
ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﺸﻬﺪ آﻣﺪ و در ﺗﻈﺎﻫﺮات و ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى اﻧﻘﻼﺑﻰ ﻣﺸﻬﺪ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮد. ﭘﺲ از ﭘﻴﺮوزى اﻧﻘﻼب و ﺑﺎ
ﭘﻴﺎم اﻣﺎم(ره) ﺑﻪ ﭘﺎدﮔﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ و ﻛـﺎرت ﭘﺎﻳـﺎن ﺧـﺪﻣﺖ درﻳﺎﻓـﺖ ﻛـﺮد. ﺳـﭙﺲ ﺑـﻪ اﺳـﻔﺮاﻳﻦ رﻓـﺖ و
ﮔﺮوهﻫﺎى ﻣﺮدم را ﺑﺎ ورزش و ﺗﻤﺮﻳﻨﻬﺎى ﻧﻈـﺎﻣﻰ در داﺧـﻞ ﺷـﻬﺮ ﺳـﺎزﻣﺎن داد. ﺷـﺒﻬﺎ در ژاﻧـﺪارﻣﺮى و
ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺎﺳﺒﺨﺶﻧﮕﻬﺒﺎﻧﻰ ﻣﻰداد و روزﻫﺎ در ﻛﻤﻴﺘﻪ اﻧﻘﻼب ﻋﻠﻴـﻪ ﺿـﺪ انقلابیون فعالیت
ﻣﻰﻛﺮد.
در ﺳﺎل 1358 - ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞﺳﭙﺎه ﺳﺒﺰوار ﻋﻀﻮ ﺳﭙﺎه ﺷﺪ. و در اوﻟﻴﻦ ﻣﺄﻣﻮرﻳ ﺘﺶ ﻋﺎزم ﻛﺮدﺳـﺘﺎن ﺷـﺪ.
ﭘﺲ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ، ﻣﺠﺪد در ﺳﭙﺎه ﺳﺒﺰوار ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪ و در دوره ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﻋﻤﻠﻴﺎت - ﻛﻪ از ﻃﺮف
ﻣﺮﻛﺰ آﻣﻮزش ﺳﭙﺎه ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪه ﺑﻮد - ﺷﺮﻛﺖ ﻛـﺮد. ﻣـﺪت ﭼﻬـﺎر ﻣـﺎه در ﺳـﻌﺪآﺑﺎد ﺗﻬـﺮان آﻣﻮزﺷـﻬﺎى
ﺗﺨﺼ ﺼﻰ را ﮔﺬراﻧﺪ و ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن دوره ﺑﻪ ﺳﺒﺰوار ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺴﺌﻮل ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺳﭙﺎه ﺳﺒﺰوار و
ﻣﺴﺌﻮل ﺑﺴﻴﺢ ﺳﺒﺰوار و آﻣﻮزش ﺳﭙﺎه ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪ. ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮوهﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻤﻌﻪﻫﺎ
ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ﺷﻬﺮ ﻣﻰﺑﺮد و آﻣﻮزﺷﻬﺎى ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻣﻰداد.
ﻫﻤﺮزﻣﺶ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺘﺶ را ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺗـﻼوت ﻗـﺮآن ﻣـﻰﮔﺬراﻧـﺪ و ﻧﻤـﺎز ﺷـﺒﺶ ﺗـﺮك
ﻧﻤﻰﺷﺪ. ﺑﺴﻴﺎر ﺻﺎﺑﺮﺑﻮد و ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ ﺣﺮﺑﻪ ﺻﺒﺮ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻰرﻓﺖ. رﻓﺘﺎرش رو ﺑﻪ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺑﻮد و
ﻣﻰﮔﻔﺖ: اﻧﻘﻼب ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻜﺎﻣﻞ دارد و در راﺳﺘﺎى اﻳﻦ ﺗﻜﺎﻣﻞ، ﻧﻴﺮوﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳـﺪ اﻳـﻦ راه را ﺑﭙﻴﻤﺎﻳﻨـﺪ. در
ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺳﻄﺢ ﻋﻠﻤﻰ، ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺧﻮد و اﻃﺮاﻓﻴﺎﻧﺶ ﺗﻼش ﻣﻰﻛﺮد. در ﺷﺒﺎﻧﻪ روز ﻫﻔﺪه ﺳﺎﻋﺖ ﻛﺎر ﻣﻔﻴـﺪ
داﺷﺖ و ﺑﻴﺸﺘﺮ اوﻗﺎت ﺧﻮاب و اﺳﺘﺮاﺣﺘﺶ داﺧﻞ ﻣﺎﺷﻴﻦ و در ﺣﺎل ﺣﺮﻛـﺖ ﺑـﻮد. در ﻧﻤﺎزﻫـﺎى ﺟﻤﻌـﻪ
ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻰﻛﺮد و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺳﺨﻨﺮان ﻗﺒﻞ از ﺧﻄﺒﻪﻫﺎ ﺑﻮد. دﻋﺎى ﻛﻤﻴﻞ ﺑﻪ اﺑﺘﻜـﺎر او و دوﺳـﺘﺶ - ﺷـﻬﻴﺪ
ﺻﺎﺑﺮﻳﺎن - در ﺳﺒﺰوار ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ. در ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﻣﻀﺎن ﺳﺎل 1359 ﻧﻮزده ﺷﺐ از ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﻣﻀﺎن
را از اﻓﻄﺎر ﺗﺎ ﺳﺤﺮ اﺻﻼً ﻧﺨﻮاﺑﻴﺪ. ﻫﻢ ﺷﺐ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﺮد و ﻫﻢ روز.
ﻣﺤﻤﺪ، ﻣﺎﻧﻌﻰ ﺑﺮاى ﺑﻪﻫﺪف رﺳﻴﺪن ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ﺑﻮد و از آﻧﻬﺎ ﺗﻨﻔّﺮ داﺷـﺖ و ﺑـﺎ ﺷـﺪ ت ﺑـﺎ آﻧﻬـﺎ ﺑﺮﺧـﻮرد
ﻣﻰﻛﺮد. در اﻳﻦ ﺑﺎره ﻫﻤﺮزﻣﺶ - ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﻰ ﻃﺎﻟﺒﻰﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: او ﺟﺰو ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺗﺮور ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ در ﺳﺒﺰوار
ﺑﻮد. ﻳﻜﻰ - دوﺑﺎر ﻫﻢﺣﻤﻼﺗﻰ ﺑﻪ او ﺷﺪ، وﻟﻰ اﻳﻦ ﮔﻮﻧـﻪ ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻛﻮﭼـﻚﺗـﺮﻳﻦ ﻧﮕﺮاﻧـﻰ ﺑـﺮاﻳﺶ اﻳﺠـﺎد
ﻧﻤﻰﻛﺮد. ﻣﺜﻼً ﻳﻚ ﺑﺎر ﻧﺎرﻧﺠﻜﻰ ﺑﻪ ﻃﺮﻓﺶ ﭘﺮﺗﺎب ﺷﺪ، وﻟﻰ ﻋﻤﻞ ﻧﻜـﺮد. وﻗﺘـﻰ ﻛـﺎدر ﺳـﭙﺎه ﭘﺎﺳـﺪاران
ﻛﺎﺷﻤﺮ و اﺳﻔﺮاﻳﻦ را در ﻛﻮهﻫﺎى ﺳﻨﮓ ﺳﻔﻴﺪ آﻣﻮزش ﻣﻰداد، ﺑﻤﺐ دﺳﺖﺳﺎزى در دﺳﺘﺶ ﻣﻨﻔﺠﺮ ﻛـﻪ
ﻣﻨﺠﺮﺑﻪ ﻗﻄﻊ اﻧﮕﺸﺖ ﺳﺒﺎﺑﻪ دﺳﺖ راﺳﺖ او ﺷﺪ و دﺳﺖ راﺳﺘﺶ ﻗﻮت و ﻗﺪرﺗﺶ ﻛﻢ ﺷﺪ. ده ﭘﺎﻧﺰده روز
در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﺴﺘﺮى ﺑﻮد و دوﺑﺎره ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﺟﺮاﺣﺎت ﺑﻪ ﺳﺮﻛﺎرش ﺑﺎزﮔـﺸﺖ. اوﻟـﻴﻦ ﺑـﺎر ﺑـﺎ ﮔﺮوﻫـﻰ از
ﺑﺮادران ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻪ اﺗّﻔﺎق ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﺳﭙﺎه ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﺟﻨﻮب ﻋﺎزم ﺷﺪ. آن ﻣﻮﻗـﻊ دﺷـﻤﻦ در 15 ﻛﻴﻠـﻮﻣﺘﺮى
اﻫﻮاز ﻗﺮار داﺷﺖ. و ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎى آﺑﺎدان، ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ، اﻳﻼم، ﺳﻮﻣﺎر، ﻧﻔـﺖﺷـﻬﺮ، ﺧـﺴﺮوى، ﻗـﺼﺮﺷﻴﺮﻳﻦ و
ﺳﺮﭘﻞذﻫﺎب را ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻛﺮده ﺑﻮد.
در اﻳﻦ ﻣﺪت ﺑﻪ ﻋﻠّﺖﺟﺮاﺣﺖ دﺳﺘﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺴﺌﻮل اﻃّﻼﻋﺎت ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻣﺤﻮرﻫﺎى اﺳـﺘﻘﺮار ﻧﻴﺮوﻫـﺎى
ﺧﺮاﺳﺎن ﻛﺎر ﻣﻰﻛﺮد ﻛﻪ اﻃّﻼﻋﺎت و ﻓﻌ ﺎﻟﻴﺖ دﺷﻤﻦ را ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮل اﻃّﻼﻋـﺎت ﮔُﻠـﻒ(ﻣﺮﻛـﺰ اﻃّﻼﻋـﺎت و
ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺟﻨﻮب) - ﺷﻬﻴﺪﺣﺴﻦ ﺑﺎﻗﺮى - ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻰﻛﺮد. ﺑﻌﺪ از دو ﻣﺎه ﺑﻪ ﺳﺒﺰوار ﺑﺎزﮔﺸﺖ.
در ﻫﻤﻴﻦ زﻣﺎن ﻣﻘﺪﻣﺎت ازدواﺟﺶ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪ و ﻃﻰ ﻣﺮاﺳﻤﻰ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎده ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻢ ﺷـﺮاﻓﺖ درودىﻧﻴـﺎ
ازدواج ﻛﺮد. درﺑﺎره ازدواﺟﺶ ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﺪ: در ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪ، زﻳﺒـﺎﺗﺮﻳﻦ، ﺑـﺎ ﺻـﻔﺎﺗﺮﻳﻦ و ﻣﻬـﻢﺗـﺮﻳﻦ ﭘﺪﻳـﺪه
زﻧﺪﮔﻰام، ﻣﺴﺌﻠﻪ ازدواﺟﻢﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻟﻄﻒ ﺧﺪا و ﺧﻮاﺳﺖ او در ﻧﻴﻤﻪ اول ﺳﺎل 1360 ﺗﺤﻘّﻖ ﭘﻴﺪا ﻛـﺮد.
در ﺳﻨﮕﺮ ﻣﺒﺎرزه از ﺗﻨﻬﺎﻳﻰ درآﻣﺪم و ﻳﻚ ﻫﻤﺴﻨﮕﺮ رﺷﻴﺪ، ﺷﺠﺎع و ﺻﺒﻮر - ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از اﻳﻦﻛﻪ ﺑـﻪ ﺧـﻮد
ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا و ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﺪ ﺑـﻪ وﻇﻴﻔـﻪ اﻟﻬـﻰاش ﻣـﻰاﻧﺪﻳـﺸﻴﺪ - ﻧـﺼﻴﺒﻢ ﺷـﺪ.
راﺑﻄﻪاش ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺮش ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب ﺑﻮد. ﻫﻤﺴﺮش درﺑﺎره او ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: اﺧﻼق ﺧـﻮﺑﻰ داﺷـﺖ. ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ
ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﻬﺎﻳﺶ ﻛﻤﺘﺮ در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻮد. ﻣﺪﺗﻰ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﺮﻳﺾ ﺑﻮدم، ﺗﻤﺎم ﻛﺎرﻫـﺎى ﺧﺎﻧـﻪ - از ﺟﻤﻠـﻪ ﺷـﺴﺘﻦ
ﻟﺒﺎﺳﻬﺎ و ﻛﺎرﻫﺎى دﻳﮕﺮ - را اﻧﺠﺎم ﻣﻰداد. ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺸﻜﻼت و ﻧـﺎراﺣﺘﻰﻫـﺎى ﺑﻴـﺮون را ﺑـﻪ ﺧﺎﻧـﻪ ﻣﻨﺘﻘـﻞ
ﻧﻤﻰﻛﺮد. اﮔﺮ ﻓﺮدى از ﻓﺎﻣﻴﻞ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻛﻤﻚ داﺷﺖ ﻛﻤﻜﺶ ﻣﻰﻛﺮد.
در ﺳﺎل 1361 در ﻣﺮﺣﻠﻪ دو م ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺴﻠﻢ ﺑﻦ ﻋﻘﻴﻞ ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﺳﻮﻣﺎر اﻋﺰام ﺷﺪ. در اﺑﺘﺪا ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان
ﻋﻀﻮ واﺣﺪ ﻃﺮح و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻋﻤﻠﻴﺎت ﻟﺸﻜﺮ ﻇﻔﺮ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣـﺸﻐﻮل ﺷـﺪ. ﭘـﺲ از آن ﺑـﺮاى اﺟـﺮاى عملیات
واﻟﻔﺠﺮ ﻣﻘﺪ ﻣﺎﺗﻰﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻓﻜّﻪ اﻋﺰام ﺷﺪ. و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺴﺌﻮل ﻃﺮح و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻟﺸﻜﺮ 5 ﻧﺼﺮ ﺑﻪ ﺧـﺪﻣﺖ
ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪ. ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻴﺴﺖ روز ﻗﺒﻞ از ﻋﻤﻠﻴﺎت، ﺑﺮاى ﻓﺮﻳﺐ دادن دﺷـﻤﻦ، ﻣـﺸﻐﻮل زدن ﻳـﻚ ﺧـﺎﻛﺮﻳﺰ
اﻧﺤﺮاﻓﻰ در ﺟﻨﺎح راﺳﺖﻣﻨﻄﻘﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺷﺪﻧﺪ. در ﺣﺎﻟﻰ ﻛـﻪ ﺳـﻪ ﻛﻴﻠـﻮﻣﺘﺮى دﺷـﻤﻦ ﺑﻮدﻧـﺪ و ﺑـﺎران
ﺧﻤﭙﺎره ﺑﺮ ﺳﺮﺷﺎن ﻣﻰﺑﺎرﻳﺪ. ﻣﺤﻤﺪ، ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺮرﺳﻰ دﺳـﺘﮕﺎهﻫـﺎ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺧﻤﭙـﺎرهاى در ﻧﺰدﻳﻜـﻰ اش
ﻣﻨﻔﺠﺮ ﺷﺪ و ﺗﺮﻛﺶ آن ﺑﻪ ران راﺳﺘﺶ اﺻﺎﺑﺖ ﻛﺮد. او را اﺑﺘـﺪا ﺑـﻪ اورژاﻧـﺲ و ﺳـﭙﺲ ﺑـﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎن
ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﺮدﻧﺪ. ﺑﻌﺪ از ﺟﺮاﺣﻰ و دو روز اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﻰ از ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﻬﺎى ﻣﺸﻬﺪ ﺑـﺮاى ﺑـﺴﺘﺮىﺷـﺪن
ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ. ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﻰ اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ.
در ﻋﻤﻠﻴ ﺎت واﻟﻔﺠﺮ 1 - ﻛﻪ در ﺷﻤﺎل ﻓﻜّﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ - ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻃﺮح و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻟﺸﻜﺮ 5 ﻧـﺼﺮ
ﻣﺸﻐﻮل ﺧﺪﻣﺖ ﺷﺪ. در ﻋﻤﻠﻴﺎت واﻟﻔﺠﺮ 2 و 3 - ﻛﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎن در ﭘﻴﺮاﻧﺸﻬﺮ و ﻣﻬﺮان ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﻴﺪ - ﺑﻪ
ﻋﻨﻮان ﻣﺴﺌﻮل واﺣﺪ ﻃﺮح و ﻋﻤﻠﻴ ﺎت ﺗﻴﭗ اﻣﺎم ﺻﺎدق(ع) ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮد. در ﻋﻤﻠﻴﺎت واﻟﻔﺠﺮ 2 - ﻫﻨﮕـﺎﻣﻰ
ﻛﻪ در ﭘﺎﻧﺼﺪ ﻣﺘﺮى دﺷﻤﻦﻣﺸﻐﻮل زدن ﺧﺎﻛﺮﻳﺰ ﺑﻮد - ﺗﺮﻛﺶ ﺧﻤﭙﺎره ﺑﻪ ﻛﺘﻒ راﺳﺘﺶ ﺑﺮﺧـﻮرد ﻛـﺮد،
اﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻠّﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻦﻗﺪرت زﻳﺎد ﻓﻘﻂ ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺪﻧﺶ را ﺳﻮزاﻧﺪ.
در ﺳﺎل 1361 اوﻟﻴﻦﻓﺮزﻧﺪش - ﻣﺮﺗﻀﻰ - ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪاش ﺑﻮد. وﻗﺘﻰ از ﻣﻨﻄﻘـﻪ
ﺑﺎزﻣﻰﮔﺸﺖ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﻓﺮزﻧﺪش در ﺟﻠﺴﺎت ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻰﻛﺮد و اﻇﻬﺎر ﻣﻰداﺷﺖ: ﭼﻮن ﻓﺮزﻧـﺪاﻧﻢ در ﻧﺒـﻮد
ﻣﻦ ﻛﻤﺒﻮد ﻣﺤﺒﺖ دارﻧﺪ، وﻗﺘﻰ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺮدم ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻸﻧﺒﻮدﻧﻢ را ﺟﺒـﺮان ﻛـﻨﻢ. در ﺳـﺎل 1362
دو ﻣﻴﻦ آﻧﻬﺎ - ﻣﻬﺪﻳﻪ - و در ﺳﺎل 3631 ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻓﺮزﻧﺪش - ﻣﺼﻄﻔﻰ - ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ. ﻫﻤـﺴﺮش در اﻳـﻦ
ﺑﺎره ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: وﻗﺘﻰﺑﭽﻪﻫﺎ زﻳﺎد ﺷﺪﻧﺪ، در ﻧﮕﻬﺪارى آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻛﻤﻚ ﻣـﻰﻛـﺮد. ﺑـﻪ ﻣﺤـﺾ اﻳﻨﻜـﻪ از
ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺮﻣﻰﮔﺸﺖ، دوﺳﺘﺎﻧﺶﺑﻪ ﺳﺮاﻏﺶ ﻣﻰآﻣﺪﻧﺪ و او را ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﻰﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ. اﻳﺸﺎن ﻓﻬﻤﻴﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ
ﻣﺎ از اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻛﻤﻰﺑﺮاى دﻳﺪار ﺑﺎ او دارﻳﻢ ﻧـﺎراﺣﺘﻴﻢ. از آن ﭘـﺲ وﻗﺘـﻰ از ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺑـﺎزﻣﻰﮔـﺸﺖ،
ﻣﻰﮔﻔﺖ: ﺑﭽﻪﻫﺎ را ﺑﺮدارﻳﻢ و ﺑﻴﺮون ﺑﺮوﻳﻢ ﺗﺎ دوﺳﺘﺎﻧﻢ ﺑﺎ آﻣﺪﻧﺸﺎن ﺷﻤﺎ را ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﻜﻨﻨﺪ. ﺳﭙﺲ ﻣﺎ را ﺑﻪ
ﺑﻴﺮون ﺷﻬﺮ ﻣﻰﺑﺮد. ﻣﺤﻞﻣﻨﺎﺳﺒﻰ را اﻧﺘﺨﺎب و ﺑﺎ ﺑﭽﻪﻫﺎ ﺑﺎزى ﻣﻰﻛﺮد و آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺎت ورزﺷﻰ آﺷـﻨﺎ
ﻣﻰﻛﺮد.
ﻣﺤﻤﺪ، ﺳﺨﺖ ﻣﺸﺘﺎق ﺷﻬﺎدت ﺑﻮد و ﻫﻤﻮاره ﻣﻰﮔﻔﺖ: دﻋﺎ ﻛﻨﻴﺪ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﻮم.
ﻫﻤﺮزﻣﺶ - آﻗﺎى ﺷﺎﻳﻖﻛﺎرﮔﺮ - درﺑﺎره او ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: ﺷﻬﻴﺪ ﺣﺎﻻت ﻋﺮﻓـﺎﻧﻰ ﺧﺎﺻـﻰ داﺷـﺖ. در ﺣـﺎل
ﻋﺒﺎدت ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ و ﻫﻴﭻ ﭼﻴـﺰ ﺗﻮﺟـﻪ ﻧﺪاﺷـﺖ. ﺑـﺴﻴﺎر ﻣﺘـﻴﻦ و ﺑﺎوﻗـﺎر ﺑـﻮد و در ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﺑﻼﻓﺎﺻـﻠﻪ
ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻰداد، ﺑﻠﻜﻪ اﺑﺘﺪا ﻣﺴﺎﺋﻞ را رﻳﺸﻪﻳﺎﺑﻰ ﻣﻰﻛﺮد و ﺑﻌﺪ ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮى ﻣﻰﻛﺮد.
ﻫﻤﺮزم دﻳﮕﺮش - آﻗﺎى ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ دﻟﺒﺮى - درﺑﺎره او ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: ﻓﺮدى ﻣﺘﻌﻬﺪ، ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ دﻳﻦ و دﻳﺎﻧﺖ و
ﺟﻨﮓ ﺑﻮد. ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎى ﺑﻠﻴﻎ و ﺷﻴﻮاى او اﻓﺮاد ﺑﺴﻴﺎرى را ﻣﺘﺤﻮل ﻛﺮد. ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ﻣﺬﻫﺒﻰ و ﻋﺒـﺎدى او
ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب ﺑﻮد و ﻫﻤﻮاره در اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻰﻛﺮد. در ﻛﺎرﻫﺎى ﺟﻤﻌﻰ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺟﻠﻮدار ﺑـﻮد
و دوﺳﺖ داﺷﺖ ﻛﺎرﻫﺎﺑﺮاﺻﻞ ﻣﺸﻮرت و ﻧﻈﺮ ﺧﻮاﻫﻰ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد. ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد از اﺷﺘﺒﺎه
ﻛﻤﺘﺮى ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ آرزوﻳﺶ ﺷﻬﺎدت و ﭘﻴﺮوزى اﺳﻼم ﺑﻮد. ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻗـﺎﺋﻢﻣﻘـﺎم ﻟـﺸﻜﺮ 5
ﻧﺼﺮ ﺑﻮد، آن ﻗﺪر ﻣﺘﻮاﺿﻊ و ﻓﺮوﺗﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻓﺮادى ﻛﻪ او را ﻧﻤﻰﺷـﻨﺎﺧﺘﻨﺪ ﭘـﻰ ﺑـﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﻧﻈـﺎﻣﻰ او
ﻧﻤﻰﺑﺮدﻧﺪ و او را ﻓﺮدى ﻋﺎدى ﻣﻰﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ.
ﻫﻤﺮزﻣﺶ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: ﻳﻚﺑﺎر ﭘﺪر ﻳﻜﻰ از ﺷﻬﺪا ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻰﻛﺮد: در ﻣﻨﻄﻘﻪ در ﺣـﺎل ﺷـﺴﺘﻦ ﻟﺒﺎﺳـﻬﺎﻳﻢ
ﺑﻮدم ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﻰ ﺑﻪ ﺳﺮاﻏﻢ آﻣﺪ و ﻟﺒﺎﺳﻬﺎﻳﻢ را ﮔﺮﻓﺖ، ﺷﺴﺖ و ﺧﺸﻚ ﻛﺮد. روز ﺑﻌﺪ وﻗﺘـﻰ او را در ﺣـﺎل
ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ دﻳﺪم ﺗﻌﺠﺐﻛﺮدم، او ﺷﻬﻴﺪ ﻓﺮوﻣﻨﺪى ﺑﻮد.
او آرزوى ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺷﺪن اﺳﻼم و ﻏﻠﺒﻪ ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﻴﻦ ﺑﺮ ﻣﺴﺘﻜﺒﺮﻳﻦ و ﻣﺤﻮ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺖ را داﺷﺖ.
در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺧﻴﺒﺮ - در اواﺳﻂ ﺳﺎل 1362 در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻮراﻟﻌﻈﻴﻢ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ - ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻌـﺎون
اول ﺗﻴﭗ اﻣﺎم ﺻﺎدق(ع) و ﺧﻂ ﺷﻜﻦ ﺣﻀﻮر داﺷﺖ، ﺑﻪ ﻋﻠّﺖ اﺻﺎﺑﺖ ﮔﻠﻮﻟﻪاى از ﻗـﺴﻤﺖ ﺟﻠـﻮى ﭘﻬﻠـﻮ و
ﺧﺮوج آن از ﭘﺸﺘﺶ، او را ﺑﻪ اورژاﻧﺲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﺮدﻧﺪ. ﺑﻌﺪ از ﺑﻬﺒﻮدى و ﺑﻌﺪ از دو ﺳـﻪ روز آﻣـﻮزش زﻳـﺮ
آﻓﺘﺎب ﮔﺮم ﺧﻮزﺳﺘﺎن آﻣﺎده ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻋﺎﺷﻮرا - ﻛﻪ در اواﺧﺮ ﻣﻬﺮﻣﺎه ﺳﺎل 1363 ﺑﻮد - ﺷﺪ ﻛﻪ او ﻣﺴﺌﻮل
ﺗﻴﭗ اﻣﺎم ﺻﺎدق(ع) ﺑﻮد.
ﺷﻬﻴﺪ ﻓﺮوﻣﻨﺪى در ﻣﺪت ﺣﻀﻮر در ﺟﺒﻬﻪ در ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻬﺎى ﺧﻴﺒﺮ، ﺑﺪر، ﻓﺎو، واﻟﻔﺠﺮﻫـﺎى ﻏـﺮور آﻓـﺮﻳﻦ و
آزادى ﻣﻬﺮان ﺣﻀﻮر داﺷﺖ و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ او ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎﻣﻰ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﻟﺸﻜﺮ 5 ﻧﺼﺮ ﺑﻮد.
ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻓﺮزﻧﺪش - ﻣﺮﺿﻴﻪ - در ﺳﺎل 1365 ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ. ﺷﻬﻴﺪ در ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده اش ﻧﻮﺷﺘﻪ
اﺳﺖ، ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﺗﻮﺻﻴﻪﻣﻰﻛﻨﺪ: ﻫﻮﺷﻴﺎر ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ از ﻫﻤﺎن اول زﻧـﺪﮔﻰ، ﺷـﻨﺎﺧﺖ ﺧﻮدﺗـﺎن را در
ﻳﻚ ﭼﻬﺎرﭼﻮﺑﻰ از ارزﺷﻬﺎى اﻟﻬﻰ و ﺧﺪاﻳﻰ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ و ﺗﺎﺑﻊ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ دروﻧﻰ ﺧﻮد - وﺟﺪان - ﺑﺎﺷـﻴﺪ. از
ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺻﻐﻴﺮه و ﻛﺒﻴﺮه ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ ﻛﻪ از آﻧﻬﺎ ﺑﻰﻧﻴﺎزﻳﺪ و ﺗﻘﻮا ﭘﻴﺸﻪ ﻛﻨﻴـﺪ. در زﻧـﺪﮔﻰ و ﻧﺎﻣﻼﻳﻤـﺎت آن
ﻓﻘﻂ رﺿﺎﻳﺖ ﺧﺪا را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ وﻟﻮ رﺿﺎﻳﺖ دﻧﻴﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺸﻮد. در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎ و وﺣـﺸﺘﻬﺎ ﺑﺪاﻧﻴـﺪ
ﻛﻪ اﻣﺎﻧﺘﻬﺎى ﺧﺪا ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﻫﺴﺘﻴﺪ و ﻣﺮگ آﺧﺮﻳﻦ درﺟﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪ اﺳﺖ و ﻣﻮﻗﻌﻰ ﻣﻰﺗـﻮان آزاد، ﺷـﺮﻳﻒ و
ﻓﺪاﻳﻰ زﻧﺪﮔﻰ ﻛﺮد ﻛﻪﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﺮگ ﺣﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ.
ﻓﺮوﻣﻨﺪى، ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻴﺴﺘﻢ دى ﻣﺎه ﺳﺎل 1365 در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﺮﺑﻼى 5، در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﻠﻤﭽﻪ ﺑـﺮ
اﺛﺮ اﺻﺎﺑﺖ ﺗﺮﻛﺶ ﺑﻪﺑﺎزو و ﻛﺘﻒ ﺑﻪ ﻓﻴﺾ ﺷﻬﺎدت ﻧﺎﻳـﻞ ﺷـﺪ. ﻫﻤـﺮزﻣﺶ ﺑـﻪ ﻧﻘـﻞ از ﺳـﺮدار اﺣﻤـﺪى
ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: در ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻰﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮﺑﻪ ﺷﻬﺎدت ﺷﻬﻴﺪ ﻓﺮوﻣﻨﺪى ﺷﺪ، در ﮔﺮﻣﺎﮔﺮم ﻧﺒﺮد ﺗﻦ ﺑﻪ ﺗﻦ، ﺷـﻬﻴﺪ را
دﻳﺪم ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﻬﺮه اى ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺸّﺎش و ﻧﻮراﻧﻰ ﺑﻪ ﻃﺮﻓﻢ ﻣﻰآﻳـﺪ. ﭘـﺎﻛﻴﺰﮔﻰ ﭼﻬـﺮهاش در آن ﺻـﺤﻨﻪ ﻧﺒـﺮد
ﺑﺴﻴﺎر ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ ﺑﻮد، زﻳﺮا ﻣﻨﻄﻘﻪ رﻣﻠﻰ ﺑﻮد. ﭘﺮﺳﻴﺪم ﺑﺎ ﭼﻪ وﺳﻴﻠﻪاى آﻣﺪى؟ ﮔﻔﺖ: ﺑـﺎ ﻣﻮﺗﻮرﺳـﻴﻜﻠﺖ.
ﺗﻌﺠﺒﻢ از ﺷﺎداﺑﻰ و ﻧﻮراﻧﻴﺖ ﭼﻬﺮه اش ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺪ. ﺑﺮاى ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪ او را ﺗﺮك ﻛﺮدم. در ﺑﺎزﮔﺸﺖ دﻳـﺪم
ﺑﺮ اﺛﺮاﺻﺎﺑﺖ ﺗﺮﻛﺶ ﺑﻪﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪه اﺳﺖ. ﺑﻌﺪ از ﺷﻬﺎدﺗﺶ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ: ﺗﻨﻬﺎ ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم ﻟﺸﻜﺮ 5 ﻧﺼﺮ ﺑﻪ
ﺷﻬﺎدت ﻧﺮﺳﻴﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰ و ﻃﺮاّح ﺟﺒﻬﻪﻫﺎى ﺟﻨﮓ رﻓﺖ.
او اﻧﺴﺎﻧﻰ ﭼﻨﺪ ﺑﻌﺪى ﺑﻮد. در ﺑﻌﺪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻰ از ﻫﻤﻪ اﺑﻌـﺎد ﺑﻬﺘـﺮ ﺑـﻮد. در ﺑﻌـﺪ ﻋﺒـﺎدى و آﮔـﺎﻫﻰﻫـﺎى
ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻃﺮاّﺣﻰ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎى ﺟﻨﮕﻰ ﺳﺮآﻣﺪ ﺑﻮد. ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﺑﻰﻧﻈﻴـﺮى ﺑـﻮد ﻛـﻪ رﻋﺎﻳـﺖ ﻫﻤـﻪ ﻣـﺴﺎﺋﻞ را
ﻣﻰﻛﺮد. ﻗﺒﻞ از ﺷﻬﺎدﺗﺶ در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ ﻛﻪ در ﻣﺤﻞ اﺳﺘﻘﺮار ﻟﺸﻜﺮ 5 ﻧﺼﺮ داﺷﺖ، ﮔﻔـﺖ: اﮔـﺮ ﭘﺎﻫـﺎﻳﻢ
ﻗﻄﻊ ﺷﻮد ﺑﺎ دﺳﺘﻬﺎﻳﻢ و اﮔﺮ دﺳﺘﻬﺎﻳﻢ ﻗﻄﻊ ﺷﻮد ﺑﺎ ﺧﻮﻧﻢ ﺑﻪ ﻛﺮﺑﻼ ﺧﻮاﻫﻢ رﻓﺖ. او ﻛﺴﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎﻋـﺚ
ﺗﺜﺒﻴﺖ ﭘﻴﺮوزى ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﺮﺑﻼى 5 ﺷﺪ و ﭘﺲ از ﺗﻼش و ﻛﻮﺷﺶ ﻓﺮاوان - در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺑـﺪﻧﻰ ﻣﺘﻼﺷـﻰ
ﺷﺪه داﺷﺖ - ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪ. ﺑﻨﺎ ﺑﻪ وﺻﻴﺘﺶ در ﻣﺰار ﺷﻬﺪاى ﺳﺒﺰوار ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﭙﺮده ﺷﺪ.
و هرگز گمان مبر آنها که در راه خدا کشته شده اند مردگانند,بلکه آنها زندگانی هستند که نزد پروردگارشان روزی داده می شوند(آیه 169 آل عمران)